چهار استراتژی شرکتهای ایرانی در برابر افزایش قیمت

مهم نیست تفکرات اقتصادی شما بر چه اصولی بنا نهاده شده است ! فارغ از این که شما هم مثل من با تمام وجود از اقتصاد دولتی بیزار هستید و به بازار آزاد باور دارید یا دقیقاً باورهای عکس این را دارید، حتماً افزایشِ سریع قیمتهای اقلام مصرفی را احساس کردید و آن را لمس کردید. البته تورم در اقتصاد ما موضوع تازه ای نیست و همه ما به افزایش چند درصدی سالانه قیمتها عادت داریم، اما در ماه های گذشته، افزایش قیمت ها طی چند هفته رخ داد ! به عبارتی افزایش قیمتی که مصرف کننده طی قریب به یک سال مشاهده می کرد طی همان نیمه نخست سال تجربه کرد. در این مطلب بدون این که به علت افزایش قیمت ها و بحث های اقتصاد کلان و موضوعاتی نظیر تاثیر نرخ ارز و … بپردازیم، قصد دارم تا رویکردِ شرکتهای ایرانی خصوصاً تولید کنندگان محصولات غذایی در قبال این افزایش قیمتها را کنکاش کنم.

 

چهار استراتژی شرکتهای ایرانی در برابر افزایش قیمت

 

طبیعی است که مصرف کنندگان از این که در هر نوبت از خرید محصول، متوجه می شوند که قیمتش افزایش پیدا کرده است، ناراحت می شوند و این افزایش قیمت تاثیر خوبی بر ادراک مصرف کننده از محصول نمی گذارد. از سوی دیگر، علت افزایش قیمت در اختیار صاحبان کسب و کار نیست و آنان نیز به دلیل افزایش نهاده های تولید، با افزایش در قیمت تمام شده مواجه هستند.

 

شرکتهای ایرانی، در اینجا تلاش کرده اند با تغییر در عوامل آمیخته بازاریابی (همان 4 p معروف بازاریابی) تعادلی را بین آنها ایجاد کنند. طی روزهای گذشته، برای شناسایی استراتژیهای شرکتهای ایرانی در مواجهه با افزایش قیمتهای سریع، بازار را با دقت بیشتری بررسی نمودم، که منجر به شناسایی استراتژیهای زیر شد :

 

گروه اول: آنهایی که با تغییر در محصول (Product) تلاش نمودند قیمت (Price) را ثابت نگه دارند (از ذکر نام برندهای این گروه معذوریم)

 

استراتژی اول: کوچک کردن بسته بندی و ثبات قیمت

 

این گروه از شرکتها، که اتفاقاً برندهای معروف هم در میان آنها زیاد دیده می شود، تلاش کردند با حفظ عناصر زیبایی در بسته بندی، قدری بسته بندی را کوچکتر کنند تا بتوانند از این طریق قیمت را ثابت نگه دارند. اتفاقاً برخی از این تغییرات که در ماه های گذشته صورت گرفته، منجر به زیباتر شدن بسته بندی شده است. مثلاً تولید کننده کرم کاراملی که کمی پیشتر، بسته بندی استوانه ای شکل بسیار ساده ای را داشته است، اکنون قطر کف ظرفش را از درب آن کمتر نموده و طراحی اش به یک مخروط ناقص تبدیل شده است، جداً زیباتر از قبل شده است.

 

بخشی قابل توجهی از رضایت مصرف کنندگان حاصل از شرایط احساسی و روانی است، در این حالت هرچند مصرف کننده چند سی سی یا گرم کمتر از قبل محصول دریافت کرده است، اما از لحاظ روانی همان رضایت قبل را پیدا می کند و ضمناً هزینه بیشتری نپرداخته است. به اعتقاد نگارنده با توجه به این که تولید کننده در مندرجات بسته بندی، به درستی حجم یا وزن محصول را بیان نموده است، نمی توان این روش را مصداق فریب دادن مشتری دانست. اما نگارنده معتقد است، این روش برای محصولاتی مثل شیر و ماست که جنبه غیرروانی آنها بیشتر از روانی است، نمی تواند موثر باشد – در حالی که استفاده از این روش در میان این محصولات نیز دیده شد- و شرایط برای استفاده از این روش در محصولاتی مثل نان و آب معدنی غیرمعقول‌تر نیز هست.

 

استراتژی دوم: کاهش کیفیت محصول و ثبات قیمت

 

به اعتقاد نگارنده استفاده از این روش بسیار مهلک است ! استفاده از این روش در صنعت نوشیدنی های میوه‌ای بدون گاز به طور محدود دیده شد، آنهایی که با کاهش درصد میوه و افزایش شکر و اسانس سعی کردند، قیمت محصول خود را ثابت نگه دارند. اما احتمالاً اکثر مصرف کنندگان با تغییر طعم محسوس در محصول مواجه خواهند شد و این برای برندهایی که هم اکنون نامی برای خود دست و پا کرده اند، می تواند بسیار خطرناک و مهلک باشد ! به هر شکل به نظر می رسد این استراتژی چندان شیوه مناسبی برای مواجهه با شرایط حاکم بر بازار نباشد.

 

گروه دوم: افزایش اندک قیمت (Price) بدون تغییر در محصول (Price)

 

استراتژزی سوم: تلاش برای کاهش هزینه‌ها و افزایش تولید و حفظ شرایط فعلی محصول

 

این دسته از برندها، ساده ترین راه و شاید بهترین تصمیم را گرفته اند، محصول را ثابت نگاه داشته اند و قیمتها را اندکی افزایش داده اند ! البته بدون شک، افراد درون سازمان تلاشهای بسیاری را برای افزایش بهره وری و کاهش هزینه ها صورت داده اند، و همان اقدام ها شرایط را افزایش اندک در قیمت و حفظ محصول در شرایط قبلی مهیا نموده است. مثلاً محصولات سن ایچ با همان کیفیت گذشته در بازار عرضه می شود و طی ماه های گذشته برخی از انواع محصولاتش با افزایش اندک قیمت مواجه بوده است.

 

گروه سوم: کاهش تبلیغات و ترفیعات (Promotion) و حفظ قیمت (Price) و حفظ شرایط فعلی محصول (Product)

 

استراتژی چهارم: استفاده از برند و کاهش تبلیغات برای حفظ محصول و قیمت

 

به نظر می رسد که فضاهای تبلیغاتی رسانه های نسبت به سال گذشته از ترافیک کمتری برخوردار باشد. البته متاسفانه نگارنده برای این شاخص به هیچ اطلاعات قابل استنادی دسترسی نداشته است و این برداشت صرفاً حاصل رصد بازار است. مثلاً میزان تبلیغات برندهایی مثل چی توز یا گلرنگ و … در سال گذشته به نظر بیشتر ماه های اخیر می آید و احتمالاً این کاهش در میزان تبلیغات، به نوعی عکس العمل به شرایط تشریح شده است.

 

تهیه کننده:

رضا سلیمی

مشاوره و مدرس صنعت پخش

مدیربازاریابی و فروش